Irlandalilarin Osmanlilara Tesekkuru

Irlandalilarin Osmanlilara Tesekkuru Lozan'da bizimle alâkali muzakereler
yapilirken Yahya Kemal de orada imis. Avrupali butun delege ve temsilciler
bizim aleyhimize oy verirken, sadece Irlanda temsilcisi her oylamada bizim
lehimize parmak kaldiriyormus. Bu durum sairimizin dikkatini cekmis ve bir
firsatini bulup kendisine; 'Herkes bizim aleyhimizdeyken, siz her
seferinde lehimize oy kullaniyorsunuz; bunu nicin yapiyorsunuz?' diye
sormus. Irlandali Yahya Kemal'in yuzune soyle bir bakmis ve; 'Boyle
yapmaya mecburum. Benim gibi her Irlandali da buna mecburdur. Biz bir
yandan aclik ve kitliktan kirilip, bir yandan salgin hastalikla bogusurken
(1845-1849) diger Avrupalilardan hicbir yardim ve destek gormedik. Ama
sizin Osmanli dedeleriniz, yardim olarak hem para hem de gemiler dolusu
erzak gonderdiler. O zor gunlerde bize insanca, dostca uzanan eli asla
unutamayiz. Siz her zaman desteklenmeye lâyik bir milletsiniz; bunu cok
iyi hak ediyorsunuz!' diye cevap vermis. Bu menfî durumlardan sonra bir
milyona yakin Irlandali Amerika'ya goc etmistir. Hattâ bunlardan bazilari
Amerika'da Cumhurbaskani bile secilmistir. Kokleri Irlanda'ya dayanan
Amerikan Baskanlari: 1- Andrew Jackson, 7. Baskan (1829-1837)2- James Knox
Polk, 11. Baskan (1845-1849)3- James Buchanan, 15. Baskan (1857-1861)4-
Ulysses S Grant, 18. Baskan (1869-1877)5- Chester Alan Arthur, 21. Baskan
(1881-1885)6- Grover Cleveland, 22. ve 24. Baskan (1885-89, 1893-97)7-
William McKinley, 25. Baskan (1897-1901)8- Woodrow Wilson, 28. Baskan
(1913-1921)9- John Fitzgerald Kenndy, 35. Baskan (1961-1963)10- Lyndon
Baines Johnson, 36. Baskan (1963-1969)11- Richard Milhous Nixon, 37.
Baskan (1969-1974)12- James Earl Carter, 39. Baskan (1977-1981)13- Ronald
Wilson Reagan, 40. Baskan (1981-1989)14- George Herbert Walker Busch, 41.
Baskan (1989-1993)15- William Jefferson Clinton, 42. Baskan (1993-2001)16-
George W Busch, 43. Baskan (2001-....) Irlanda'yi kasip kavuran kitlik
doneminde, Osmanli Devleti'nin yaptigi nakdî ve aynî yardimin hatirasina
gectigimiz mayis ayinda Dublin'e yetmis mil uzakliktaki Drogheda sehrinde
toren yapilarak, o doneme ait tarihî bir binaya sukran plâketi asildi.
Tarihî bilgi ve belgelere gore iki milyon Irlandalinin goc etmesine ve
olumune sebep olan aclik ve kitlik felâketi sirasinda Sultan Abdulmecid,
Irlanda halkina on bin sterlin yardimda bulunmak istedigini bildirir.
Fakat kendi topraklarina dâhil bulunan bu bolgeye sadece iki bin sterlin
vermeyi kararlastiran Ingiltere Kralicesi Victoria, Istanbul'daki
buyukelcisi vasitasiyla, Sultan'in teklifine karsi cikar ve neticede
Osmanli bagisi bin sterline iner. Sultan Abdulmecid bunun uzerine
Irlanda'ya tahil yuklu bes gemi gonderir. Fakat Ingilizlerin Dublin
Limani'na sokmadiklari erzak dolu yardim gemileri, yuklerini Drogheda
Limani'na bosaltir (1847). Bu donemde Ingiltere ve kita Avrupasi sanayi
devriminin getirdigi refah ve zenginlik icinde olduklari hâlde Irlanda'ya
yardim etmezken, Osmanli'nin hem maddî sikinti icerisinde, hem de cok uzak
bir cografyada olmasina ragmen insanî yardimda bulunmasi burada dikkat
edilmesi gereken onemli hususlardan biridir. Iste, bu hâdisenin hatirasina
Drogheda Belediyesi'nce yaptirilan sukran plâketi, 150 yil once Turk
gemicilerin misafir edildigi eski belediye sarayinin duvarina (simdiki
Westcourt Oteli) cakildi. Duzenlenen torende konusan Irlanda Buyukelcimiz
Taner Baytok, hâdiseyi The Threshold dergisinde, Thomas P. O'Neill
imzasiyla 1957 yilinda yayimlanmis yazidan ogrendigini soyledi. Baytok,
Irlanda asilzâdelerinin padisaha gonderdikleri ve hâlen Topkapi Sarayi
Muzesi arsivinde muhafaza edilen tesekkur mektubunun da bu Osmanli
yardimini dogruladigini belirtti. Mektupta soyle deniyordu: 'Asagida
imzalari bulunan biz Irlanda asilzâdeleri, beyefendileri ve sâkinleri,
Majesteleri tarafindan, aci ceken, kederli Irlanda halkina gosterilen
comert hayirseverlik ve alâkaya en derin minnetlerimizi saygiyla takdim
eder ve onlar adina Majesteleri tarafindan Irlanda halkinin ihtiyaclarini
karsilamak ve acisini dindirmek uzere comertce yapilan bin sterlinlik
bagis icin tesekkurlerimizi arz ederiz.' Kralice Victoria'nin, kendi
topraklarina dâhil bir bolgeden yukselen cok âcil yardim cagrisina karsi
yapilmak istenen nakdî yardimi engellemesi ve bunu onda bire dusurmesi
ibret verici bir vakaydi. (Maalesef dunyanin baska yerlerinde gunumuzde de
benzer hâdiselere rastlamaktayiz.) Buna karsilik Osmanli Sultani'nin,
siyasî surtusmeleri ve nakliye gucluklerini de goze alarak, dort bin
kilometre uzaga tahil yuklu gemiler gondermesi, buyuk bir âlicenaplik
ornegiydi. Buyukelcimiz Baytok, Avrupa'da demokratiklesme ve insan haklari
konusunda haksiz tenkitlere mârûz kaldigimiz bir sirada gerceklesen bu
sukran plâketi torenini, Turklerin insan sevgisinin, muhtaclara ve aci
cekenlere nasil yardima kostugunun delili olarak degerlendiriyordu.
Irlanda halkinin kadirsinas jesti Turk kamuoyunda bir moral tesir
saglayacakti. Drogheda'nin Belediye baskani Alderman Frank Goddfrey de,
sehir ambleminin Osmanli hilâl ve yildizi oldugunu hatirlatarak 'Sukran
plâketimiz, iki ulke insanlarinin dostluk sembolu olacaktir, umidindeyim.
Dostumuz Turkiye'yi en kisa surede Avrupa Birligi icinde gormek
istiyoruz.' dedi. Kitlik ve Aclik Muzesi muduru de, Turk halkina ve
Osmanli Devleti'ne minnettar olduklarini vurguladi. Arsivlerimize bas
vurunca, hem Irlanda asilzâdelerinin tesekkur mektubuna, hem de Ingiliz
Buyukelciligi'nin o zaman gonderdikleri tesekkur belgesine ulasildi.
Bizler icin ve gecmisimiz acisindan iftihar vesilesi bu belgelerin dunyaya
duyurulmasi da, bilhassa ulkemiz aleyhine bazi olumsuzluklarin yasandigi
su gunlerde cok muhim olsa gerek... 'Geceyarisi Ekspresi' ve 'Musa Dagi'
gibi asilsiz filmlerle ulkemize iftirada bulunanlara karsi verilecek en
guzel cevap, bu hâdisenin belgesel bir film hâline getirilip dostlugun
nasil olmasi gerektigini dunya kamuoyuna duyurmaktir. Boyle bir film,
tarihî bir hakikati aciklamaktan baska, gelecekte kurulacak dostluk ve
munasebetlerin hangi temeller uzerinde sekilleneceginin de bir gostergesi
olacaktir.